Yoga Nidra: wat is het en waarom doen we het?

De kracht van Yoga Nidra

In een tijd waarin rust en heling zo welkom is, is het weinig verrassend dat deze yogavorm blijft winnen aan populariteit. Nidra, de ‘yoga slaap’, doet ons opladen, boost onze creativiteit en helpt ons vrij te maken van stress op een dieper bewustzijnsniveau.

Begin oktober mocht ik me bij de Nieuwe Yogaschool drie dagen onderdompelen in de helende werking van yoga nidra en de elementen in een prachtige training van Moena de Jong. De kracht van yoga nidra zit hem wat mij betreft in de eenvoud. Iedereen kan het en zelfs als je je niet voor de volle honderd procent kunt overgeven aan deze beoefening, zijn de effecten voelbaar. Maar wat is yoga nidra nu precies? Wat kun je verwachten als je voor de eerste keer yoga nidra gaat beoefenen? En wat zijn de voordelen van deze yogavorm? Ik neem je graag een stukje mee in de wereld van de ‘slaapyoga’.

Wat is yoga nidra?

Nidra is Sanskriet voor slaap. De oefening lijkt dan ook op slaap, maar slapen doe je zeker niet. Swami Satyananda Saraswati ontwikkelde yoga nidra om de yogi naar een staat tussen slapen en waken in te brengen. Anders dan bij andere yogavormen, neem je maar een enkele houding aan. Tijdens yoga nidra lig je stil en ontspannen op de grond. Je luistert naar een stem die je door de verschillende fases van de oefening leidt.

Naast de ontelbare indrukken die we dagelijks opdoen, worden ook diepere impressies in ons onderbewustzijn opgeslagen, ook wel samskara’s genoemd. Dit kan bijvoorbeeld een traumatische ervaring uit je jeugd zijn die fungeert als bron van alle stress of ongemakken die je ervaart. De verschillende fases en instructies van yoga nidra helpen je om al je zintuigen, behalve je gehoor, terug te trekken. De ontspanning die daaruit volgt, zorgt ervoor dat je de diepere lagen van het onderbewustzijn kunt gaan aanraken en de samskara’s als het ware opruimt. Je gaat stress echt loslaten en kunt je na yoga nidra dan ook zeer ontspannen en opgeladen voelen.

Yoga Nidra kracht slapen moena de jong

De voordelen van yoga nidra

Ons systeem weet van nature hoe we moeten slapen, dat hoeven we niet te leren. Tijdens yoga nidra komen de hersengolven tot rust op een vergelijkbare manier als tijdens de slaap, echter blijven we bewust. De hersengolven van deze bewuste slaaptoestand verminderen de activiteit van onze hersenen en zo ontstaat een diepe staat van meditatief bewustzijn. Je systeem wordt niet meer gevoed door prikkels en indrukken en krijgt de ruimte om echt los te laten. Wanneer de geest volledig ontspannen is, wordt deze ontvankelijk voor nieuwe ideeën en verandering. Creativiteit en verbeelding worden daarmee aangewakkerd en ook is dit de uitgewezen manier om intenties te zetten.

Naast het kalmeren van de geest, brengt yoga nidra ook het zenuwstelsel tot rust. De diepe ontspanning activeert het parasympatische zenuwstelsel in volle potentie. Het lichaam kan niet beginnen met zichzelf te herstellen en te genezen, totdat we uit de stressrespons van het sympathische zenuwstelsel komen en in het parasympathische zenuwstelsel komen, dat cruciaal is voor heling.

Yoga nidra kracht van slaapyoga slaap

Sankalpa

Intenties of affirmaties roepen soms veel weerstand op wanneer onze gedachten actief zijn. De diepe impressies in ons onderbewustzijn, de samskara’s, geven ons de reflexen om op prikkels te reageren, maar helpen ons vaak niet. Tijdens yoga nidra laten we onze samskara’s los. De ontspannen en meditatieve toestand die volgt is daardoor heel vruchtbaar voor het wortelen van positieve intenties, ook wel sankalpa genoemd. Sankalpa betekent vastberadenheid en is een krachtig middel om ons te helpen uit de automatische piloot te stappen. Het verlegt energie en aandacht van waar we niet heen willen, naar datgene waar we met onze intentie naartoe willen.

De sankalpa is een korte en bondige, positieve zin of zelfs één woord. Het kan bijvoorbeeld zijn: ‘Ik ben ontspannen’ of ‘Ik vertrouw mijn lichaam’. Het is belangrijk dat je je sankalpa formuleert in tegenwoordige tijd, het gaat over jou en resoneert met jou op dat moment. Wanneer je ermee aan de slag gaat, probeer er dan niet te veel over na te denken. Laat jouw sankalpa op natuurlijke wijze naar je toekomen en kies datgene wat als eerste in je opkomt. 

De verschillende stappen in yoga nidra

De yoga nidra oefening bestaat uit een vast aantal fases waar je doorheen wordt geleid. Nadat je in een ontspannen houding bent komen liggen, die voor langere tijd gemakkelijk en comfortabel voor je is, keer je de aandacht naar binnen. Je verlegt je focus van de geluiden buiten tot de geluiden heel dichtbij. Door heel bewust met je aandacht kort stil te staan bij de geluiden, de smaken, de geuren en sensaties om je heen, kun je ze vervolgens ook bewust los gaan laten. Je zintuigen worden langzaam tot rust gebracht en je bent steeds meer ontspannen. Hiermee ontstaat natuurlijk ook de kans dat je zo lekker ontspannen ligt dat je in slaap valt. Je neemt jezelf daarom in gedachten voor wakker te blijven.

Op het terugtrekken van de zintuigen volgt het formuleren van je sankalpa. Je herhaalt jouw intentie drie keer in stilte voor jezelf, waarna je terugkeert met je aandacht naar je ademhaling. Jouw sankalpa plant een zaadje in de vruchtbare grond van je geest om transformatie en genezing teweeg te brengen.

Nu ga je een reis maken door het lichaam. Je bewustzijn zal van lichaamsdeel naar lichaamsdeel worden geleid. Door het tempo te volgen is de kans kleiner dat je in slaap valt. Na deze reis door je lichaam ga je tegengestelde sensaties ervaren, zoals bijvoorbeeld zwaarte en lichtheid of kou en hitte.

Na de tegengestelde sensaties weer los te laten, word je naar een innerlijke ruimte geleid. Dit kan bijvoorbeeld de ruimte achter je derde oog of rondom je hart zijn. Je gaat nog dieper de lagen van het bewustzijn in.

Vervolgens volgt er visualisatie. Dit kan op verschillende manieren worden begeleid. Je volgt bijvoorbeeld de stem langs verschillende, willekeurige woorden en maakt daarvan een voorstelling op het gebied van emotie, verbeelding of herinnering. Ook kan de visualisatie een plek zijn waar je iets of iemand ontmoet. De stem leidt je erdoor heen en je volgt enkel de instructies van de stem.

Wanneer de visualisatie weer wordt los gelaten, volgt een moment van stilte. Daarna ga je met je aandacht terug naar je sankalpa en herhaalt deze nogmaals drie keer in gedachten voor jezelf. Je brengt langzaam je aandacht weer terug naar buiten en wanneer jij eraan toe bent kom je terug in beweging en is de yoga nidra oefening afgelopen.

Yoga nidra en slaap

Heb je een aantal keer yoga nidra beoefend, maar het gevoel dat je steeds in slaap valt? Maak je vooral geen zorgen. Het kan een teken zijn dat je lichaam meer rust nodig heeft, toch slaap je tijdens yoga nidra niet echt zoals je dat ’s nachts in je bed doet. Al heb je niet de volledige yoga nidra oefening bewust gehoord, jouw onderbewustzijn heeft een hoop opgeslagen. Er is altijd een moment waarop je de stem weer volgt en je weer bewuster bent in de oefening.

Daarnaast kun je eens kijken naar het moment van beoefening. Wanneer je ’s avonds vlak voor je naar bed gaat yoga nidra doet, is de kans dat je in slaap valt natuurlijk groter dan wanneer je het ’s ochtends doet.

Yoga nidra workshops

Is yoga nidra het voor jou helemaal en wil je je ook verdiepen in deze wonderschone beoefening? Of zijn er andere onderwerpen waar jij graag meer over wil weten? Check dan vooral onze workshop agenda. Hier vind je ons uitgebreide aanbod aan trainingen en workshops.

Over de auteur: Als yogadocent zoekt Janna met een nuchtere openheid naar de essentie van yoga, zonder dat de diepgang daarbij verloren gaat. In tekst en beeld beschrijft ze haar fascinatie voor natuur, (eco-)boeddhisme en de grote of kleine vragen des levens.

Lees meer artikelen

5 kinderyoga oefeningen om thuis te proberen

5 kinderyoga oefeningen om thuis te proberen, gegarandeerd plezier!

Drie yin yoga houdingen voor gespannen schouders

Yin yoga kan helpen bij gespannen schouders en nekklachten. Probeer zelf drie fijne yin yoga houdingen uit voor je schouders.

Ujjayi ademhaling: ervaar de kracht in 4 stappen

Ervaar de kracht van de ujjayi ademhaling in 4 simpele stappen en voel direct de focus en ontspanning.

Het geheim achter de kindhouding

Hoe neem je de ultieme child pose aan? Waarom kan deze zorgen voor zo’n diepe ontspanning?

Laat emoties los met deze drie yin yoga heupopeners

Yin yoga kent verschillende heupopeners die helpen emoties los te laten. Ontdek wat yin yoga voor jou kan betekenen!

Kinderyoga: spelenderwijs ontspannen

Kinderyoga leert kinderen spelenderwijs ontspannen en in hun kracht staan. Het is ook nog eens heel erg leuk!